Rwandan Plant Names

DKA
Dr. KIMENYI Alexandre

Rwandan Plant Names: Evidence for the Iconicity of Language

Rwandan plant names, strongly support the concept of the iconicity of language. Linguistic signs are supposed to be arbitrary. This view which originates from Ferdinand de Saussure is held by the majority of linguists. Looking at the structure of Rwandan plant names, however, shows that there is an intrinsic relationship between linguistic form and meaning.

The majority of plant names belong to class 3 and 4. A lot of plant names appear in reduplicated forms. Others have human proper names. Other plant names also describe their form or function. Only a small number has opaque meanings. The majority of the scientific names are from G. Troupin. Others are taken from Coupez et all and Lestrade. Some Kinyarwanda plant names don’t have scientific names because they are not available. They were listed, however, to show their iconic phonetic shape or their semantic transparency.

Plant names with reduplicated forms

Reduplication in Kinyarwanda consists of repeating the initial syllable of the word stem or the whole stem.Plant names below appear in reduplicated forms.

# Kinyarwanda Name Scientific Name Common Name
1. umubagabaga cassia didymobotrya tropical senna
2. imbátabáta plantago palmata/lannea edulis palm‐leaved plantain
3. umugobógobo
4. umufuumbafuumba rumex abyssinicus Abyssinian dock
5. umugweegwe euphorbia grantii Grant’s spurge
6. umugweegwe sanseviera dawei
7. urukoyokoyo pavetta schumanniana Schumann’s pavetta
8. urutiintibo alchornea birtella f. glabrata
9. urubuyabuya allophylus kiwuensis
10. uruziroziro vitex doniana black plum
11. umuzibaziba mitragyne rubrostipulosa
12. umuvutavuta cadaba farinosa s.l.
13. umuvuungovuungo coccinea mildbraedii Mildbraed’s coccinea
14. kigelia africana sausage tree
15. umuturuturu Schefflera goetzenii
16. umutoratora Hippocratea apocynoides
17. umutiti Faurea saligna
18. umutobótobo Englerina schubotziana/solanaceae/solanum sp.
19. umutete Solanum aculeastrum
20. umutiritiri Pancovia golungensis
21. umushyoshyo Polygala ruwenzoriensis
22. umushishi Symphonia globulifera
23. umushirashira Annona senegalensis African custard-apple
24. umusheshe Rhammus staddo
25. umushayishayi hangurana montana
26. umushabishabi asparagus falcatus
27. umusasa campylospermum vogelii
28. umunyegenyege aeschysomena schimperi/sesbania macrantha
29. sesbania div. spp.
30. umuunzeenze Olea europaea spp. africana African olive
31. umuroondoroondo Secamone africana / Gongronema angolense
32. umurukuruku Tephrosia vogelii fish poison bean
33. umusáasá Limonia caffra
34. umusaasa
35. umusakasaka Pavetta gardeniifolia s.l.
36. umukoyokoyo Combretum collinum forest bushwillow
37. umukoondokoondo Canthium lactensens
38. Rubiaceae div. spp.
39. umuhebehebe Rhynchostigma racemosum
40. umugobagoba Psendarthria hookeri
41. umugege Myrica kandtiana
42. umugayigayi Lepidotrichilia volkensii
43. umugaragara Vernonia auriculifera
44. vernonia subuligera
45. ubugetugetu hedythyrsus thamnoideus
46. umubaribari tabernaemontana johnstonii
47. umubazibazi smithia elliotii
48. umubónobóno croton macrostachysus
49. galiniera coffeoides wild coffee
50. ikibónobóno chassalia subochreata/psychotria div.spp.
51. ikibírabíra
52. urubuumburi dasylepis racemosa/rapanae melanophloes
53. igicuúnshu salva sp./ocimum sp.
54. umubugabuga clerodendum laxicymosum
55. umubuungobuungo embelia libeniana
56. umubwabwa clerodendrum laxicymosum
57. umucuucu solanum incanum bitter apple
58. umudwedwe euphorbia grantii Grant’s spurge
59. ikeembekembe bethriocline longipes
60. umucaáca cynodon dactylon Bermuda grass
61. igicumucumu bothriocline ugandensis
62. igiheheriheri vernonia lasiopus
63. igishigishigi alsophila manniana Mann's tree fern
64. igishurúshuru triumfetta pilosa ver. nyassana
65. igitamatama bothriocline nyungwensis
66. senecio trichopterygius
67. ikijagajaga pavetta urundensis
68. ikibugúbugu senecio trihopterygius
69. ikibónobóno chassalia subochreata
70. inteembeteembe ensette ventricosum false banana
71. umuteembeteembe musa entete
72. ikinetenete/igitenetene kalanchoe beniensis/crassulaceae
73. intiritiri cassipourea gummiflua
74. intyintyi allophyus channostachys
75. imvuvu canthium glabriflorum
76. urutaratara cyperaceae: cyperus dereilema
77. umuvúmovúmo vernonia div.ssp.
78. umuvuungavuungo goccinea mildbroedi/kigelia africana Mildbraed’s coccinea / sausage tree
79. umuvútavúta cadaba farinosa s.l.
80. umuziroziro vitex doniana black plum
81. igitaamataamba bothriocline nyungwensis/senecio trichoptergius
82. umutégeengerí dovyalis macrocalyx'
83. umusháabisháabi asparagus falcatus
84. umuseríseri dichaetanthera corymbosa
85. igishikashike guizotia scabra
86. umusoombosoombo allophyllus griseotementonus
87. umuseríseri dichaetanthera corymbasa
88. umukúukúuyu/umukóoyokóoyo
89. igikuyokuyo rhynchosia sublobato
90. rhynchosia procurrens
91. ikimoomo echinops amplecaulis
92. echinops gigantens
93. umukóbokóbo
94. ikóobokóobo
95. urukobekobe
96. umuráandaráanda vigna oblongifolia var.parviflora
97. umukéenjakéenja
98. inganigani monanthotaxis orophila/rhynchosia hirta
99. umubaríbari hyparrhenia cymbaria
100. ikigéembégéembe carduus sp.
101. umukárakára nuxia floribunda
102. umukéenkakéenja
103. umukizikizi
104. urukobekobe
105. umukóbokóbo
106. igikuubokuubo
107. igikubukubu
108. ikimoomo echinops amplexicaulis/echinops gigantens globe thistle
109. umukóondokóondo tarenna graveolens/vangueria apiculata/bangueria volkensii wild medlar
110. ingobagoba
111. umugobogobo
112. umugájagája musanga leo-errarae
113. ikigájagája pavetta urundensis
114. umugaragara vernonia auriculifera/vernonia subuligera
115. irebérebe/irebárebe
116. ikiyuundoyuundo
117. ikiribúribu ensete ventricosum false banana
118. uruhóombohóombo coleus
119. igihérihéri vernonia lasiopus
120. umunyégenyége aeschynomena schimperi
121. umuvútavúta cadaba farinosa
122. umushaayishaayi hangurana montana/hangurana madagascariensis
123. umushyíimboshyíimbo dolichos formosus
124. umusoombosoombo allophyllus griseo-tomentosus
125. umushéeshé osyris wightiana
126. igiséengeséenge hermarthria
127. umusákasáka pavetta gardeniifolia s.l./tricalysia rwandensis/trimaria
128. grandifolia ssp.tropica
129. ururoondoroondo
130. umuvuungovuungo
131. umubogóbogo
132. urunugunugu clerodendrum laxicymosum
133. umuteembeteembe
134. intábaatába
135. ikizovuzovu
136. umuziroziro Vitex doniana black plum
137. umuzíbazíba Mitragyna rubrostipulacea
138. igitsinatsina
139. umuvúmavúmo
140. umuvútavúta ‘Cadala farinosa’
141. umusoombosoombo Allophyllus griseo-tomentosus
142. umushyoóshyo Polygala ruwenzoriensis
143. igishurúshuru Triumfeta pilosa
144. umuráandaráanda Vigna oblongifolia/parviflora
145. umureendareenda
146. umuribúribu Ensete ventricosum false banana
147. umuroondoroondo Gongronema angolense/Secamone africana
148. umuryáabaryáaba
149. umusákasáka Trimera grandifolia subsp tropica
150. igiséengeséenge Hemarthia
151. igiseengoseengo Anthriscus sylvestris wild chervil
152. umusháabisháabi Asparagus falcatus
153. umusherísheri Dichoetanthera corymbosa
154. umushéeshé Osyris lanceolata
155. igishígishígi Cythea manniana
156. ikinyuundonyuundo Kalanchoe marmorata
157. igishikashike Guizotia scabra
158. umushíishi Symphonia globulifera
159. ikinyégenyége Sesbania macrantha/diimeri/sesban var nubica/
160. umukárakára Nuxia floribunda
161. umukóondokóondo Canthium lactensens/Vangueria apiculata wild medlar
162. igikuubokuubo
163. igikuyukuyu Rhynchosia procurrens subsp latisepala
164. umukúuyukúuyu
165. imáanamáana Herichrysum cymosum
166. umubaríbari Tabernaemontana johnstonii
167. ikibaríbari Anthocleista schweinfurthii
168. intábatába Plantago palmata/Lannea edulis palm‐leaved plantain
169. umubázibázi Smithia elliottii
170. umubógobógo Cardiospermum halicacabum balloon vine
171. umubóombobóombo Cyphostema adenocaule
172. ikibónobóno Psychotria palustris/Psychotria
173. peduncularis/Chassalia subochreata/Psychotria mahoni var.puberula/Ricinus communis/Croton macrostachus
174. umubónobóno Galiniera coffeoides wild coffee
175. umubúgabúga Clerodendrum laxicymosum
176. umubuungobuungo Embelia libeniana
177. umucáaca Cynodon dactylon Bermuda grass
178. igicúmucúmu Leonitis nepetaefolia/Leonitis mollissima
179. umudweedwe Euphorbia grantii Grant’s spurge
180. urugáagá Cyperus dives
181. inganigani Monanthotaxis orophila/Rhynchosia hirta
182. ikigéembegéembe Sonchus oleraceus/Sonchus asper/Sonchus luxurieus sow thistle
183. igírigíri Balanites aegypta desert date
184. ingobagoba Pseudarthria hokeri
185. ubugobogobo
186. umugweegwe Agane sisalana sisal
187. igihoondohoondo Dracaena steudneri

Plant names with proper names

Proper names are obtained by deleting the prefix or by adding to the word (noun, verb, adjective) the onomastic prefixes namely nya-, munyá-, mukáa-, nyirá-, sée-, s(h)á-, káa-, rwáa-

# Kinyarwanda Name Scientific Name Common Name
1. karuungu gladiolus psittanicus
2. bushya dischoriste radicans
3. rubeerwá althea rosea hollyhock
4. ngiingwijana rubiaceae/borreria stricta/hypodematium aff. sphaerostigma
5. kayogera crotalaria spinosa spiny rattlebox
6. kaziraruguma ageratum conyzoides Billy goat weed
7. rwiiziriingá datura stramonium jimson weed
8. bugaangabukarí asteranantha longifolia
9. mukurú asclepias sp.
10. gisaayuura acanthaceae/thunbergia alata winged thunbergia
11. kazibannyo ronunculus multifidus
12. nyirámukó rumex bequaertii Bequaert's dock
13. baambubá irigeron sumatrensis Sumatran fleabane
14. séenyamigaanda Phryganea sp.
15. nyirámukó Rumex bequaertii/Rumex ruwenzoriensis Bequaert's dock / Ruwenzori dock
16. nyirámutébe Yephrosia aequilata
17. nyirámagaándu
18. nyirámasaká
19. nyirakayogera Crotalataria incana sbsp purpurascens
20. nyirábutí Stendelii/Conyza welwitshii/Hedythyrsus
21. thamnoideus
22. nyirábutúumbwe
23. nyirábutúutú
24. nyirabuyugi
25. nyiragashuheezi
26. nyirágasogéreza Cleome schimperi/Cleome hirta/Cleome monophylla
27. nyiragashuheezi
28. nyirágakúryi
29. nyirágasaámbu Trichodesma zeylanicum
30. nyirábahayá
31. nyarisoonga Ocimum canum bush basil
32. nyarúbaámba
33. nyaruboombwe Xymalos monospora sourplum
34. nyaantuku Euphorbia hirta asthma-plant
35. rwiiziriingá Datura stramonium jimson weed
36. kamaramahano Epilobium stereophyllum
37. kamenamaseeke Polygala luteo-viridis
38. kaaingáshya Oenanthe palustris/Ranunculus bequartii/Ranunculus multifudus
39. musaagimbéehé Cleome monophylla
40. mutaranuuka Helychrysum adoratissimum/Ethulia conyzoides
41. ndimugashaanga Lythrum rotundifolium
42. ndiiriyinká Elaeodendron buchananii
43. basyitaka Craterostigma
44. mahiinda Astipomoea malvaca

Plant names with meanings

Some of the plants listed below are either medicinal plants or plants used in certain rituals such as birth, wedding, divination, healing, initiation, burial, coronation, etc. The names describe their functions. Other names describe their physical features or their use.

# Kinyarwanda Name Meaning
1. umugaanza the victorious
2. umusugí the pure
3. umutúurírwa the unclimbable
4. umuneesha the winner
5. umuremeera the heavy
6. umuruta the stronger
7. icyuunamyi the head bower
8. umukenya the youth destroyer
9. umuriinzi the guardian
10. umutaráanzá the undefeatable
11. umutágoká the one who is immune to bad luck
12. umugoboka the savior
13. ingurukizi the one which occurs accidently
14. umuhurura the helper
15. umukúundé the one who inspires love
16. umwaánge the one who inspires hatred
17. umugwaampóro the pacifier
18. nkuurimwóonga the one that pulls from danger
19. umuhaánga the smart one
20. umuhé the luck carrier
21. umuhiíre the lucky one
22. umuhiíndire the pacifier
23. ishyá luck
24. ishyóoza the one which gentle
25. umureémbe the sick one
26. kaziraruguma the one which immune to wounds
27. bugaangabukarí strong medicine
28. ikizimyamuriro the one which stops fever
29. kamenamaseke the breaker of
30. umwúungabéere the one that fixes breasts
31. isoonga the tip
32. umusabanyama the begger of meat
33. ireké leave alone
34. umugóombé the must
35. umucyúuro the one which brings back the cattle home
36. rugaara the large
37. rurirá the weeper
38. umuzibuura the clearer
39. umubíimbafúro the producer of foam
40. umukúzanyána the one which makes calves grow
41. umuseeno the polisher
42. kazibannyo the cover of the anus
43. kamaramahano the terminator of problems
44. umukúbayóka the folder of intestine parasites
45. umwíicanzóka the killer of snakes
46. umuramá the survivor
47. umugabudásuumbwá the man who is not surpassed by anybody
48. musáazugóna the old man who snores
49. umugabutáreengwá the man who cannot be passed over
50. abahánampabuka the punishers of Mpanuka
51. umugoombooro the anti-venom
52. rurirá the weeper
53. umwaanzuranya the interruptor
54. imbóni sight
55. urubabáza the one causes pain
56. umubázi the interrogator
57. umubeérwa the elegant
58. uruburamajyo the one which lacks clay pots pieces
59. umucaáca the crawler
60. umucaasúka the breaker of the hoe
61. umucúungwé the subject
62. umudáhweerá the irresistable to death
63. indarama the one which is expecting
64. urudátebwá the one who refuses to wait
65. umufátaangwe the catcher of leopards
66. ifurwe curse
67. umugánashyá the leader to happiness
68. urugarura the one that brings back
69. ingese rust
70. gisabo milk calebash
71. gisaayuura débourbeuse
72. umuhoró calm/cold
73. umuhuúhe the blower
74. umwíifuuzo the desired one
75. impoosha the calmer
76. umwiitsa echo
77. umwiiha the one that gives itself
78. umukámambógo the milker of buffaloes
79. kamenamabuye the breaker of stones
80. umuhuúngwe the escapee
81. umuhuna the somnifer
82. uruheéza the one which keeps people away
83. umuhaanda the thorny one
84. umugosoora the filterer
85. umuhaandanzovu
86. umuréengarútare
87. mugorénamugabo man and woman
88. kayogera
89. umumara the useful
90. ikimara the useful
91. umunyágisózi the one from the hill
92. inyamaheri la galeuse
93. akanyámapfúundo
94. inyánzi the hater
95. umunyúragísaká
96. iraaba
97. urunyámavúta the oily one
98. irarire spend the night
99. ikiráaro lodging
100. umupfunyantoki the folder of fingers
101. umuréengarútare the one which goes over the rock
102. umurérabáana the raiser of children
103. umuribata the foot dragger
104. umuroonzi the washer
105. umuryáanyoni the eater of birds
106. umuryawábasáaza the cord of old people
107. rwiiziriingá the troublemaker
108. igishókoro la colleuse
109. umushoohera the problem curer
110. umusunuunú la loupe
111. umusiba the eraser
112. umusubyo the purifier
113. umushyigura the mover
114. umutaanga the giver
115. intáreyíruungu the solitary lion
116. urutóozo l'habituante
117. igitúguungúru false oignon
118. ubutwíiko body burn
119. umúunyuwíntaama sheep's salt
120. umuvúgo poetry recitation
121. ikizíranyéenzi immune to coachroaches
122. ikiyuundo large hammer
123. umuvúmo curse
124. imvúrídáhitá the unending rain
125. umuzígangóre the thing that women use for make-up
126. umuseké the favorable one
127. umukúundé the love plant
128. umutágara the smart one
129. igitáambitáambi the crawling one
130. umutáraazá the one that doesn't to survive the night
131. igitegamajaanja the one which presents its palms
132. intooroome the fast growing one
133. umutaanga the fast one
134. umutúkampuungwe the one who insults mpungwe
135. umutsíinduka the winner
136. umuzirandondwe the one which hates bugs
137. umuzígamfíizi the one which paints bulls
138. umuzígangore the one which paints maternity crowns
139. umuyuumbu the one which grows thich
140. ubwuungo the one which fixes broken bones
141. mutuúmbi the fat one
142. umutúramugina the one which leaks from the ground
143. umutúrabúguma the one that leaks old age
144. umuvúgangoma the drum that speaks
145. umuvúnaánka the one that rescues cows
146. umuzibuura the one that cleans cloaged things
147. umuzíbazíba the one that blocks the exit
148. umutsina the one which cut from the bottom
149. umutíma w'íisi the earth heart
150. umutíma w'íkimasá the bull's heart
151. umutáambashá the deer dancing
152. umuyoora the one that picks up
153. umuvuvu (kuvuvagura)
154. umuyaza the one that makes body boil
155. umuviivi the survivor
156. umuyeenzi (kuyeenza)
157. umusáangé the one that joins others
158. umushíranyóota the one that quenches thirst
159. ishárankíma the ugly one
160. umuságaambá the growing one
161. umushóomorankóko
162. umushámarankóko
163. umusékera-suka the one that smiles for the hoe
164. seka-baazané smile so that they bring (food)
165. urusána-nzúki the one that repairs bees
166. insesa-birago the one that moves straw mats
167. umukuundakwaaka the one which burns easily
168. umucáasuká the one that breaks the hoe
169. umukúragícuku the one which grows fast
170. umuménamabuye the one which breaks stones
171. umuríra-ngéenda
172. inyoga-nyaanja
173. umuryáamira-bákoóbwa
174. ikiryaa-bashuumba
175. ruvug-amadáago
176. ruvug-amahoómbo
177. umuruta
178. urunyámavúta the one with oil/fat
179. umuságaambá the one that grows spreading
180. umunywáandé who should drink it?

Names from class 3

Words in class 3 use class 4 to mark the plural. The class marker for class 3 is the prefix -mu- and the prefix or augment is the copy of the prefix vowel, namely u-. Class 4 is marked by the prefix -mi- and the preprefix i-.

# Kinyarwanda Name Scientific Name Common Name
1. umunyinyá Acacia abyssinica subsp calophyllia/Acacia sieberana var vermoesenii
2. umunyúra Dodonaea viscosa hopbush
3. umutárishóonga Cluytia abyssinica
4. umutaráma Gardenia ternifolia, subsp jovis-tonantis
5. umutánuuká Dichrocephala bicolor
6. umutaanga Lagenaria dv.spp bottle gourd
7. umuteembe Rorippa cryplantha
8. umuteekampengeri Mentha aquatica water mint
9. umutáambashá Magnistipula butayei
10. umutágara Grassocephalum multicorymbosum
11. umutabana Indigofera roseo-caerulea
12. umutoryi solanum melongena eggplant
13. umutsina Sporobolus pyramidalis
14. umutooyi Chrysophyllum gorungosanum/Aningeria adolfi-friderici
15. umusurí Beilschimiedia rwandensis/Oxynthus speciosus subsp stenocarpus/Garcinia volkensii
16. umusuumbarukeenke Panicum maximum
17. umusiibyarugeendo Apodytes dimidiata
18. umushoshwe Hibiscus ludwiigi/Abutilon angulatum
19. umuraangara Croton macrostachyus/Croton megalocarpus
20. umusagávu
21. umusakávu Fagara sp
22. umusámanzúki Hypercum revolutum
23. umunyamabuye Fadogia ancylantha
24. umunyakayuumbu Psychotria parvistipulata/Macrotylomaaxillare/Tephrosia elata/Diospyros gabonensis
25. umunyákabáruká Hymenocaria
26. umunége Croton megalocarpus
27. umugóombé Chenopodium ugandae
28. umusíine Peddiea rapaneoides/Peddiea orophila/Vaccinium stanleyi
29. umusáduká Hibiscus aethiopicus
30. umusagára Rhos longifer
31. umusaande Urera cameroonensis
32. umusaandi Cassia mimosoides
33. umusáangé Entada abyssinica
34. umusaángu Haronga madagascariensis
35. umusáraba Crotalaria vallicola
36. umusárabátemye Ryrigynia kivuensis
37. umusáareendá Triumfetta cordifolia
38. umusáasá Nuxia congesta/Nuxia floribunda/Olinia rochetiana/Campylosperum vegelii var.poggei/Ximenia caffra/Rhamnus prinoides/Polygala ruwenzoriensis/Dodonaea viscosa
39. umusásankwáaré Hyercum revolutum
40. umusé Urera cameroonensis/Urera hypselodendron
41. umusebéya Albizia grandibractea/Albizia adianthifolia/Albizia gummifera
42. umuseké Phragmites mauritianus
43. umusekera Pittosporum spathicalyx/Macaranga kilimandscaria/Ximenia caffra/Platostoma denticulatun
44. umuseena Ficus asperifolia/umuseene Ficus
45. umuséengesi Myrica mildbraedii/Myrica salicifolia/Rapanea melanophloeios/Balthasarea schlibenii
46. umushábarará Rytiginia bridsonii/Rytiginia Kigeziensis/Rytiginia kivuensis/Rytiginia beniensis/Canthium ruwenzoriense
47. umushámi Haplocoelum gallaense
48. umushaanga Adhatoda engleriana
49. umusháranyóota Lannea humilis
50. umushaariita Cyphostemma adenocaulis
51. umusháashi Cripophyllum rwandense/Canthium sp./Bridelie
52. micrantha Hippocratea goetzei/Salacia erecta
53. umushaayishaanyi Harungana madascariensis
54. umushiba Rhynchosia resinosa/Eriosema nutans
55. umushírabwíiko Vaccinum stanleyi
56. umupfúurankwáavu Tephrosia aequilata
57. umupfunyantpke Eriosema psoraleoides/E.scioanum/E.montanum
58. umunyerére
59. umunyéreéri
60. umunyarugabo Helichrysum odoratissimum
61. umunyárugéerá Acacia moberana var kagerensis
62. umunyárugoóndo Rhamnus staddo
63. umunyáruhehá Ranunculus stagnalis
64. umunyareenda Acalypha manniana
65. umunyarubaanda Cleome monophylla
66. umunyarubobi Trimeria grandifolia subsp tropica
67. umunyáanzíigirirá Commicarpus plumbagineus
68. umunyana Thunbergia mildbraediana
69. umujugurira Boerhavia diffusa/Cammicarpus plumbagenius
70. umukaanja Ochna schweinfurthiana
71. umukaragata Embelia schimperi
72. umukárara Agauria salicifolia
73. umukeenke Hyparrhenia div.sp./Themeda trianda
74. umukérakéenja Pennisetum trachyphyllum
75. umukéreko Newtonia buchananii
76. umukéreenké ozoroa reticulata
77. umukeéri Rubus div.sp.
78. umukíindo Phoenix reclinata
79. umukiingabagabo Tephrosia elata/Tephrosia pamila
80. umukíryi Virectaria major
81. umukó Erytrina abyssinica
82. umukómagoré Grewia similis
83. umukoondo Isoglossa laxiflora/Mimulopsis solmsii
84. umukóongwá Dombeya bagshawei/Hibiscus calyphyllus
85. umukoni Synadenium synadenium grantii
86. umukoonji Acacia senegalensis
87. umukoonjoro Piper capense
88. umukóre Dombeya rutindifolia/Dombeya kirkii
89. umukorokoombe Capparis sepiaria/Capparis tomentosa
90. umukúbagwá Psorospermum febrifugum
91. umukúumbugurú Clerodendrum johnstonii/Clerodendrum buchholzii
92. umuruundambaazo Markhamia tusifolia/Alangium chinense/Ehletia cymosa/Grewia mildbraedii
93. umukúundé Cajanus cajan
94. umukuúngeri Abutilon mauritianum
95. umukúraazo Vernonia hochstetteri
96. umukurú Pachycarpus schweinfurthii/Raphionacme
97. madiensis Xysmalobium heudoletiatum/Staphmostelma peduculantum
98. umukurura Capparis fascicularis/elaeagnoides
99. umumara Pseudosabisea arborea subsp bequaertii
100. umuména Pappea capensis
101. umuméno Maerua angolensis
102. umumeéyu Albizia petersiana
103. umumuúna Lannea schimperi
104. umumuri Olea europea var africana
105. umunaaba Triumfeta cordifolia
106. umunanira Jaundea/Rhamnus prinoides
107. umunaniranzovu Solanum aculeastrum/Jaundea pinnata/Milletia psilopetala/Albizia amara sbsp. sericophala
108. umunaáyo Brillantaisia cicatricosa/Mimulopsis solmisii/Dicliptera colorata
109. umunazi Parinari curatellifolia/
110. umwáahuro Periploca linearifolia/Rhyncostigma racemosum
111. umwaamirangabo Hymenodictyon floribundum
112. umwaamiya Alangium chinense
113. umwáanyá Neoboutonia maqcrocalyx
114. umwaasa Pentadesma reyndersii/Zanthoxylum mildbraedii
115. umwaasha Balthasarea schliebenii
116. umwáatashyári Trimeria grandiflora subsp tropica
117. umubaánga Schrebera elata/Pericopsis angolensis
118. umubáruká Pavetta gardenifolia/Tricalysia ruandensis/Cantium schimperianum
119. umubázi Monechna subsessile/Dyschoriste clinopodioides/Ruellia patula
120. umuberánya Typha angustifolia
121. umubíimbafúro Helinus mystacinus/Gouania longistipicata/Vernonia pogosperma
122. umubiriizi Vernonia amygdalina
123. umuboómbo Cayratia gracilis
124. umububá Albizia versicolor
125. umubugú Salacia erecta
126. umubúunda Casuarina equisetifolia
127. umubyáazamásekérume Maerua triphylla var johannis
128. umucuundura Erythrococca fisheri/Waltheria indica/Triumfetta rhomboidea/Triumfetta tomentosa/Maesa/lanceolata/Hibiscus berbedifolius/Sida div.spp.
129. umucúungwé Celosia anthelmintica
130. umucyúuro Cassia didymobotrya/Oreosyce africana/Momordica foetida
131. umudáhaandá Orthosiphon suffrutescens
132. umudáhweerá Commiphora madagascariensis/umudóboóri Trema orientalis
133. umweena Satureja pseudosimensis
134. umweenya Ocimum suave/Ocimum urticifolium
135. umufátaangwe Mezoneuron angolense/Caesarlpinia decapelata/Pterolobium stellatum/Harrisonia abrusinica
136. umufú Podocarpus usambarensis
137. umufuumba Rumex abyssinicus
138. umufuumbageshi Rumex usamberensis
139. umufúunzo Cyperus papyrus
140. umufúura Boehmeria nivea/Laportea ovalifolia
141. umugabudásuumírwa Carduus nyassanus/Carduus leptacanthus
142. umugabudásunikwá Oxalis latifolia
143. umuganáshya Cussonia holstii/Peucedonum nyassicum
144. umugaango Pergularia daemia
145. umugano Arundinaria alpina
146. umugaanza Ocotea michelsonii
147. umugaanzacyaaro Harrisonia abyssinica/Ziziphus abyssinica micronata
148. umugarura Ammania baccifera/Acollanthus repens
149. umugasá Scutia myrtina
150. umugeendajoro Cassipourea gummiflua, var ugandensis/Lepidotrichilia volkensii/Maytenus undata
151. umugéengé Acacia hockii
152. umugeeti Hagenia abyssinica
153. umugeyo Pterolobium stellatum/Mimosa pigra/Acacia brevispica
154. umugiímbu Bridelia brideliifolia/Bridelia micrantha
155. umugiingo Psychotria mahonii/Psychotria buyoyensis var rugensis
156. umugomera Fagaropsis angolensis/Cantium vulgare
157. umugónampíri Acalypha villicaulis
158. umugoóte Syzigium parvifolium
159. umugú Acacia polyacantha
160. umuguunga Acacia gerrardii
161. umugwáampóre Ficus glumosa/Trema orientalis
162. umuhagatangima Cissus humertii
163. umuhaánda Casearia runsorica/Stephania abyssinica
164. umuhánurankúba Phyllanthus nummulariifolius
165. umuhárakuukú Lablab purpureus/Rhynchosia hirta/Vigna parkeri/Rhynchosiakilimandscharica/Rhynchosia sublobata/Rhynchosia minima var prostrata
166. umuháshya Monanthotaxis orophila/Dalbergia lactea/Leptoderris harmisiana
167. umuháati Dracaena afromontana
168. umuháto Astripomoea grantii
169. umuhaátu Pavonia patens/Abutilon asiat5icum
170. umuhatura Abutilon angulatum
171. umuheengeri Lantana trifolia/Geniosporum rotundifolium
172. umuhíihí Echinochloa colunum
173. umuhokó Phytolacca dodecandra
174. umuhoróro Premna angolensis
175. umuhótorá Jasminum fluminense/Jasminum dichotomum/Jasminum schimperi/Xymalos monospora/Mikaniopsis
176. umuhuba
177. umuhuúhe Croton dichogamus
178. umuhuumbo Ficalhoa laurifolia
179. umuhúunga Aeschynomene schimperi/Kotschya africana var bequaertii/Kotschya aeschynomenoides
180. umuhúuriizi Podocarpus milanjianus
181. umuhurura Achyrantes aspera

Plant names from other classes

# Kinyarwanda Name Scientific Name Common Name
1. isáandi Blepharis integrifolia
2. igikákarúbaámba
3. ishyóongoóshyo Thunbergia mildbraediana
4. ubushyírahámwe Capsella bursera-pastoris shepherd's purse
5. ishóki Blepharis maderaspatensis
6. igishókoonkoro Cynoglossum lanceolatum
7. igishókorampoongo Crassophalum sp./Emilia coccinea scarlet tasselflower
8. ishoombosho Trachomeria macrocarpa
9. iraáriire Senecio cydoniifolius
10. uburyóoheramfíizi Dyschoriste perrottetii
11. ikiryooheramuhoro Annona senegalensis/Galiniera coffeoides/Psychotria lauracea/Tricalisia rwandensis/Psychotria miahonii/Psychotria palustris/Psychotria pedunculoris African custard-apple
12. isagara Pentas decora
13. isakara Oldenlandia herbea
14. igisámutóbwe Mimulopsis arborescens
15. isaanda Trichodesma zeylanicum
16. isaánzu Ochna afzeli/Vepris stolzii/Chrysophyllum pruniforme/Eugenia capensis sub sp nyassensis/Anisepalum humbertii
17. isaayuura/igisaayuura Allophylus rubifolius
18. uruseende Solanum nigrum black nightshade
19. akanyamwiiga Dychnostachys coerulea
20. igishéhe Chrysophyllum rwandense/Ardista kivuensis
21. inshiingati Stapfiella urugurica/Stapfiella lucida
22. icyooganyaanja Dissotis senegambiensis/Suffrutex Bothriocline longipes
23. akanyarubira Peperomia blanda var.Leptostaschya
24. inyaanzi Tephrosia interrupta sbsp mildbraedi
25. ikinyáankúrwe Clerodendrum formicalum/fuscum/johnstonii
26. ikinyamucuucu Hypercum revolutum
27. ijoojwe Asytasia gangetica/Asytasia schimperi/Justicia Chinese violet
28. striata/Justicia uncinulata/Justicia
29. flava/Hypoestes forskalei/Phaulopsis imbricata
30. injugúshu Nephrolepis undulata
31. injuujú Evolvulus alsinoides
32. inkabukira Coryza bonariensis
33. igikákarúbaámba Aloès dawei/Aloès volkensii
34. igikángaga Cyperius latiforius
35. urukéembagúfa Stachys aculeolata/Geranium div ssp.
36. urukeenke Dracena laxissima
37. ubukikíri Lepidagathis andersionana
38. inkookera Strychnos lucens
39. inkonoondwe Crambe hispanica
40. inkóorí Vigna ungiculata cowpea
41. ubukuubo Vernonia perrottetii/Vernonia schweinfurtithii
42. inkúundabúrimi Momordica pterocarpa
43. umukuungu Parinari excelsa
44. inkúruba Agelatum conyzoides /Haumaniastrum galeopsifolium
45. imáanayeezé Helichrysum sp dv.
46. ikimaanja Clotalaria karagwensis
47. imari/ikimari Garinsoga parviflora
48. akamaatiira Adenostemura mauritianum
49. ikimezá Hedythyrsus thamnodideus
50. inaánka Helichrisum mildbraedii/Eriosema mucans
51. ineembo Maytenus acuminata/Tarenna rwandensis
52. ikineesha Ixora burundiensis/Pavetta bagshawei/Psychotria chalconeura/Rauvolfia manii/Pleiocarpa pycnantha
53. urwaakaara/inyaakaara Isodon ramosissimus/Plechranthus fimbriatus/Solenestemon sylvaticum
54. urwaamba/inyaamba Flabellaria paniculata/Lasiantus kilimandscharicus
55. icyaangwe Luffa cylindrica sponge gourd
56. icyáanjogo Psilotrichum elliottii
57. icyaánya Musanga leoerrerae
58. urwaarikafuundi Rhynchelytrum roseum
59. akaataburiingi Plumbago zeylanica Ceylon leadwort
60. ikibabanzovu Girardinia bullosa
61. urubabára Combretum orophilum
62. urubabáza Pyllantus div.sp./Desmodium
63. ikibábo Peucedanum aculeolatum
64. urubeba Vigna racemosa
65. urubeerwá/imbeerwá Hibiscus cannabinus/Hibiscus diversifolius kenaf
66. urubiingo Pennisetum purpureum Napier grass
67. iboórebee Morus alba var indica mulberry
68. ikiboombwe Cyphostemma cyphopelatum
69. imbóno Diplocyclos palmatus
70. ikiborooza Girardinia condensata
71. urubwiíja Amaranthus hybridus smooth amaranth
72. incáabugufí Becium abovatum
73. igicuúnshu Salvia sp./Ocinum sp.
74. indásigáriza Helichrysum ellipticifolium
75. idegéde Cucumis aculeatus
76. ikidóboóri Ficus vallis-choudae
77. idoóma Gutenvergia cordifolia
78. ikidúha Euphorbia candelabrum candelabra spurge
79. icyeegeera Plectranthus longipes/Selecio angulatus
80. akeendajoro Nesaea schinzii
81. icyeerá Conyza hochstetteri
82. igifáshi Cyathula polycephala/Cyathula schimperana/Cyathula uncinulata/Pupalia grandiflora/Pupalia lappacea
83. igifuraniinda Crassophalum montuosum
84. ifurwe Laportea alatipes
85. inganáshya Cossyza subscaposa
86. igaangabukári Hygrophila auriculata
87. ingarikabigaanza Euphorbia inaequilatera
88. akagiingo Kohaytia coccinea/Silene burchellii/Justicia anselliana
89. ngiingwiijana Oldenlandia scopulorum/Spermacoce spucilla/Spermacoce subvulgata/Spermacoce princeae
90. ubugoombooro Thalictrum rynchocarpum/Peucedanum runssoricum
91. ingomwá Beilschmiedia troupinii/Ocotea kenyensis/Dasylepsis racemosa/Beilschmiedia rwandensis
92. igóondé Sesamum angolense/Sesamum angustifolius/Conyza hochstetteri
93. ingorámure Pausinystalia ituriense/Pauridiantha paucinervis
94. igorogoonzo Polygonum div.sp
95. ingosoora Tagetes patula French marigold
96. uruguhú Miscanthidium violaceum
97. ikigwáarará Berkheya spekeana/Garduus/Echinops
98. akagwáarará Blepharis cristata
99. agahagi Brachystephanus africanus
100. agahago Physalis micrantha
101. agahaandanzovu Tribulus terrestris puncture vine
102. iháangarúhiirá Ruellia patula
103. ruharwá Opila celtigifolia
104. ihenérane Caralluma schweinfurthii
105. igiheehe Bothriocline longipes/Bothriocline nyungwensis
106. uruhoómbo Vernonia/Vernonia angulifolia/Vernonia hochstetteri/Vernonia purpurea/Vernonia karagwensis
107. ihónoranzóbe Ocimum trichodon
108. impoóshya Drymaria cordata/Lemna paucicostata
109. ihuumbu Hysanthes pusilla
110. impuúmbya Veronica abyssinica
111. umuhúunga Aeschynomene schimperi
112. igihuúngeri Philippia benguellensis/Philippia johnstonii/Protea
113. madiensis
114. igihwaápfu Mimulopsus excellens
115. urunyarunyuundo Vernonia holstii
116. akanyamabaya Dyschoriste trichocalyx
117. ikinyamagaanga Plectranthus sarrulatus
118. igitovu acanthus pubescens
119. icyúumyá Guitozia scabra/Melanthera scandes/Aspilia
120. pluriseta/Salivia nilotica

Conclusion

Kinyarwanda plant names are either icons or metonymies. They indicate the similarity or the association between the linguistic sign and the plant. Many appear in reduplicated forms because of their forms. They suggest their length, height, and movement. It is also clear that class 3 and class 4 were natural classes reserved for plants and later on started including nouns referring to other semantic categories. All linguistic signs usually start as icons but lose their semantic transparency later on.
The iconicity of plant names is due to the fact that they are seldom used in every day vocabulary thus keeping their original forms. It is linguistic expressions which are used more often which have tendency to develop more meanings, change meanings or shrink phonetically.

References

  • Coupez, André et all. 2006. Inkoranya y’ikinyarwanda. IRST: Butare, Rwanda and Musée Roal de l’Afrique Central: Tervuren.
  • Kimenyi, Alexandre. 1980. Une analyse semiolinguistique des noms des plantes médicinales et rituelles du Rwanda. In Culture, Science et Education. Kigali: Rwanda.
  • Lestrade, A. 1955. La médecine indigéne au Rwanda. Lexique des termes médicaux français-kinyarwanda. Académie Royale des Sciences Coloniales. Classes des Sciences Morales et Politiques, Mémoire in-80, N.S.VIII, 1.
  • Troupin, G, 1978. Flore du Rwanda, Spernatophytes I. Butare: INRS.
  • Troupin.G. 1982. Flore des plantes lingeuses du Rwanda. Butare: IRNS
  • Troupin, G. 1983. Flore du Rwanda, Spermatophytes II. Butare: INRS.